Jagen met suggestie op ‘The man Inside’

Maken hypnose- en suggestiedeskundigen het verschil?

Mensen hebben in de loop der eeuwen talloze suggestieve manieren bedacht om het individu de wil van het collectief op te leggen. Met drukwerk zoals prenten en posters werden visuele boodschappen opgedrongen, de radio maakte het mogelijk grote groepen met auditieve suggesties te bestoken. Nog krachtiger waren de suggesties toen met televisie en films geluid en beeld gecombineerd konden worden.

Hij haalde een vijfentwintig centstuk uit zijn zak. Ook daar stonden in fijne, duidelijke lettertjes dezelfde leuzen in gegrift, en aan de andere kant van het muntstuk was de beeldenaar van Grote Broer. Zelfs vanaf de munt volgden de ogen je. Op geld, op postzegels, op boekomslagen, op vaandels, op posters en op de sigarettenpakjes – overal. Altijd sloegen die ogen je gade en altijd hield die stem je in haar greep. Of je nu sliep of wakker was, werkte of at, binnenshuis of buiten, in het bad of in bed – geen ontkomen aan. Niets was van jezelf, afgezien van die paar kubieke centimeters binnen in je schedel.

Privacy, zei hij, was iets kostbaars. Alle mensen hadden behoefte aan een plek waar ze eens een keer alleen konden zijn. En als ze zo’n plek hadden, was het niet meer dan beleefd daar verder over te zwijgen. (George Orwell, 1984) 

The man Inside

Niet alleen Orwell had het idee dat het enige plekje waar je privé meningen kon bewaren in je schedel zit. Victor Francis Calvertons roman ‘The man inside’. (1936) gaat over arbeider Joe Lunn die werkt in een fabriek en gevangen zit in een uitzichtloos bestaan van armoede en uitbuiting.
Hij probeert te ontsnappen aan zijn lot door mee te doen met de vakbonden en door te strijden voor sociale rechtvaardigheid.
In ‘The Man Inside’ speelt suggestie een belangrijke rol. De suggestie dat er een betere manier van leven is dan de huidige inspireert hem op te staan tegen de uitbuiting en onrecht. Deze suggestie komt uit verschillende bronnen, zoals de gesprekken tussen werknemers en vakbondsmensen maar ook uit Joe’s eigen reflecties en ervaringen. Werkgevers en hun bondgenoten gebruiken suggesties ook om arbeiders te manipuleren en controleren. Suggestieve taal en beelden moeten  werknemers overtuigen dat ze tevreden zijn en dat verandering niet mogelijk of wenselijk is. Met suggesties wordt de arbeidersklasse verdeeld en het verlangen naar sociale verandering onderdrukt. Het boek toont daarmee de kracht van suggestie en hoe die kan worden gebruikt om mensen te inspireren tot actie of om hen te onderdrukken. Door de suggestieve taal en beelden te begrijpen kunnen we ons bewust worden van hoe we worden gemanipuleerd en kunnen we onze eigen keuzes maken in plaats van te worden geleid door de suggesties van anderen.
De titel heeft ook een bredere betekenis. Die verwijst naar het idee dat er een ‘man binnenin’ iedereen schuilt die kan worden bevrijd door bewustzijn en actie. De titel benadrukt het belang van innerlijke verandering en het vermogen van individuen om de omstandigheden te beïnvloeden.

Hoe die man inside te bereiken?

De Duitse filosoof Herbert Marcuse beweert in zijn boek ‘De eendimensionale mens’ (1964) dat de vrijheid in de westerse samenleving een illusie is en dat verlangens niet echt van onszelf zijn. De filosoof beschouwt de maatschappij in het vrije Westen als een systeem van sociale repressie en geestelijke armoede. Hij benadrukt de rol van technologie bij het uitoefenen van controle en het beperken van echte keuzes. Volgens Marcuse leven we in een totalitair regime, waarbij hij onderscheid maakt tussen terroristisch totalitarisme en technologisch, industrieel totalitarisme.

Waar het gaat om de buitenkant kunnen grove, materiële, maatregelen genomen worden. Gericht op groepen en individuen worden dwangmiddelen ingezet als gevangenissen, manipulatie met privileges, voedsel, medicijnen, martelen enz.
Maar elk systeem weet dat zolang ‘the man inside’ met diens eigen wil niet wordt beheerst het doel niet bereikt is.
Om de in zichzelf verstopte mens uit zijn tent te lokken gebruikt het totalitair systeem fijnzinniger middelen, verpakt in psychologische trucs. En hoewel de maartschappelijke en politieke systemen uiterlijk in de loop der eeuwen enorm verschillen en hun de psychologische trucs meeveranderden blijft hun grondslag ongewijzigd: Welke middelen het systeem ook gebruikt, altijd zijn ze gebaseerd op suggestie en hypnose.

Tot in de allerlaatste schuilhoeken wordt gejaagd op mogelijk verzet tegen regels. Bekend is dat het laatste schuilplekje te vinden is in de paar vierkante centimeters onder de schedel. Daar huist de persoonlijkheid of volgens velen de zelfstandige ziel maar in ieder geval de vrije wil. Zolang die persoonlijkheid zich daar veilig waant en meent een eigen wil te hebben rust het systeem niet. Geen middel blijft onbenut om ‘the man inside’ – de mens in zichzelf te bereiken en te herprogrammeren.

Psychotherapie

Marcuse had in de jaren 60 geen flauw benul in hoeverre de moderne technologie daarna het totalitair systeem in staat zou stellen om mensen te herprogrammeren. Hoe de technologie zelf een totalitair systeem zou worden. De vele sociale media kunnen miljarden mensen met suggesties bestoken en dingen wijs maken waarop ze zelf nooit gekomen zouden zijn.

Geloven mensen dan alles?

In de ‘The Great Train Robbery’, een Amerikaanse korte film uit 1903, door Edwin S. Porter stormt een stoomtrein recht op de camera en het publiek af, waardoor het lijkt alsof de trein uit het scherm zal komen en de zaal inrijd. Het was een baanbrekende film voor zijn tijd vanwege de innovatieve cameravoering en snelle montage. Het publiek was geschokt door de scène die bijdroeg aan de populariteit van films en ontwikkeling van de film als entertainment. Aan het eind schiet een van de treinrovers recht op het publiek zijn revolver een paar keer af. Het heeft niets te maken met het verhaal maar het is genoeg om de bioscoopbezoekers de stuipen op het lijf te jagen… Een overvaller schiet op het publiek
De aanstormende trein en het schieten vonden navolging in andere films zoals ‘The General’ uit 1926, geregisseerd door Buster Keaton. Een van de meest iconische scènes uit de filmgeschiedenis toont een stoomtrein die recht op de camera afstormt terwijl de acteur zich net op tijd uit de voeten maakt.
Deze films werden destijds als bijzonder intens en schokkend ervaren. Het publiek was niet gewend aan dit soort beelden en sensaties. Zulke films werden daarom gezien als een controversiële vorm van vermaak.

Sommige films hadden niet echt een verhaal en boden slechts bewegende beelden. Saai voor de mensen van nu maar voor toen was het nieuw. Een bekend voorbeeld is L’Arrivé d’un train en gare de La Ciotat uit 1896. Daarin komt een trein langs een perron vanuit één punt gefilmd. Het verhaal gaat dat de mensen in de bioscoop tijdens deze film doodsbang waren. Ze dachten echt dat de trein ieder moment de zaal binnen kon rijden en renden naar buiten. Toch stond de camera zeker een paar meter van het spoor af. (Eelko Schmeits)

In de tijd van Marcuse stond de ontwikkeling van de kunstmatige intelligentie nog in de kinderschoenen. Het idee van kunstmatige intelligentie (ai) was er al in de jaren ’50 maar nam pas de afgelopen jaren een hoge vlucht. Een belangrijke tussenstap was onder meer het werk van Alan Turing. Hij beschreef in 1950 iets dat later de Turingtest ging heten. Het was een manier om te bepalen of een machine intelligent is.

Als officiële start van de kunstmatige intelligentie geldt meestal de kleine bijeenkomst in 1956 op het Dartmouth College (VS). Dat werd de basis voor grootschalig onderzoek van kunstmatige intelligentie. Een van de eerste praktische computerprogramma’s was de chatbot die Joseph Weizenbaum in 1966 bouwde. Het was een virtuele psychotherapeut die antwoord gaf op eenvoudige hulpvragen. Weizenbaum noemde het programma ELIZA naar het karakter Eliza Doolittle uit de musical My Fair Lady, die ook een gesprek moet leren voeren.
Weizenbaum programmeerde ELIZA als parodie om de oppervlakkigheid van de menselijke communicatie aan te tonen maar werd verrast door het bewustzijn dat de eerste gebruikers het programma toedichtten. Toen hij het programma liet testen door zijn secretaresse vroeg ze hem om de kamer te verlaten omdat het gesprek te persoonlijk werd.
Later volgden programma’s die menselijke kampioenen versloegen met spellen als    backgammon (1979, Luigi Villa) en schaken (1997, Garri Kasparov). In 2016 versloeg AlphaGo van Google DeepMind de Zuid-Koreaanse Go-speler Lee Sedol met een score van 4-1.
Een menselijk pokerface trekken bleek niet genoeg om kunstmatige intelligentie te overbluffen: in 2017 versloeg het computerprogramma Libratus van de Carnegie Mellon University vier professionele pokerspelers in een 20-daagse wedstrijd.

Menselijk of niet?

In 2014 lukte het chatbot ‘Eugene Goostman’ een deel van een jury te laten geloven dat hij mens is. Een thema dat steeds terug komt is de vermeende menselijkheid van de computer. Dit wordt door de snelle technische ontwikkeling voor veel mensen steeds bedreigender. Voorstanders van kunstmatige intelligentie laten niet na te benadrukken dat de ai geen eigen wil heeft. Volgens hen is het een techniek gebaseerd op algoritmen en gegevensverwerking om patronen te identificeren en daarop gebaseerd beslissingen te nemen. De voorzichtiger mensen wijzen er op dat ai met door de programmeurs ingestelde patronen en algoritmen mensen in richtingen kan manipuleren waarvoor ze niet zelf hebben gekozen. Ook zouden systemen zelf kunnen bepalen ‘wat goed is voor mensen’.

NLP & Suggesties

Opmerkelijk is dat ondanks alle discussie en ondanks de zich snel ontwikkelende techniek de basis van de beïnvloeding door de ai nog steeds suggestie is. Dat is geen mening van mensen maar een constatering van de ChatbotGPT zelf. Als je het haar vraagt somt het systeem netjes op welke zintuigen kunnen worden bewerkt en hoe dat in zijn werk gaat.
ChatbotGPT vertelt dat zij met suggesties invloed heeft op zicht, gehoor, aanraking, geur en smaak. Therapeuten bekend met neurolinquistisch programmeren (NLP) herkennen hier het uitgebreide VAKO systeem in waarmee zij efficiënt communiceren met hun patiënten.
Wie meent dat alleen visuele en auditieve prikkels gebruikt worden vergist zich.

Smaak en geur

Technisch is het mogelijk is om de smaak en geurbeleving van mensen te sturen met kunstmatige intelligentie. Kunstmatige intelligentie wordt al een paar jaar gebruikt om de smaak- en geurvoorkeuren van consumenten vast te stellen en meer gepersonaliseerde producten te maken. Er wordt hard gewerkt aan de integratie van geuren in virtual reality- en augmented reality-ervaringen. Het bedrijf Feelreal maakt geursimulatoren die aan virtual reality-brillen worden bevestigd om geuren te verspreiden tijdens een vr-ervaring. Deze geursimulatoren produceren meer dan 255 verschillende geuren voor onder meer vr-spellen en films.
Menig verkoper droomt over geurmarketing als onderdeel in het aankoopproces.
Nu al worden onze hersenen in fysieke winkels geprikkeld en gestimuleerd met geuren om ons aan te zetten tot kopen. Zo zou een chocoladegeur in de lingeriewinkel ervoor zorgen dat vrouwen sneller geneigd zijn om dat setje toch mee naar huis te nemen. Als je keukenapparaten gaat kopen worden je hersenen geprikkeld met citrusgeur die ervoor zou zorgen dat je de apparaten kwalitatief en handig vindt.
Interessant is te zien dat de suggestibiliteit van mensen kennelijk verandert; In 1959 toonden een paar bioscopen een documentaire over China. De film is op zichzelf niet zo bijzonder, ware het niet dat het publiek getrakteerd werd op een extra zintuiglijke ervaring. De voorstelling bestond niet alleen uit beeld en geluid maar ook uit geur! Het airconditioningsysteem blies oriëntaalse geuren de bioscoopzaal in om de zintuigen van de kijkers extra te prikkelen. Deze techniek stond bekend als AromaRama. Het was niet het enige geurexperiment in de filmgeschiedenis. In de jaren ’50 werd ook de Smell-O-Vision kortstondig uitgeprobeerd, een techniek waarbij 30 verschillende geuren via een buizenstelsel losgelaten werden uit de bioscoopstoelen. Het was geen succes.

VR met geur in de vastgoedsector

Ook in de vastgoedsector biedt deze ontwikkeling voordelen. Zo kun je bijvoorbeeld   een huis met een vr-bril bezichtigen en bij binnenkomst al meteen koffie of vers brood ruiken of een keuken als een frisse lenteochtend.

Kinesthetisch

Kinesthetische beleving verwijst naar de sensaties die we ervaren als we ons bewegen. Kunstmatige intelligentie kan worden gebruikt om de kinesthetische beleving van gebruikers te personaliseren zoals bij virtual reality en augmented reality. Dit doet de Virtuix Omni, een loopband om gebruikers van een VR-headsets de illusie te geven dat ze door de virtuele omgeving lopen, rennen of springen. Ook Haptic suit van HaptX doet zoiets. Het is een pak met druk- en temperatuursensors die aanraking, trillingen en andere tactiele zaken suggereren.

Visueel en auditief

In tegenstelling tot de enkelvoudige of dubbele beïnvloedingstechnieken tot nu toe  (- radio, televisie, film en gedrukte reclame -) combineert de kunstmatige intelligentie alle zintuigprikkels (modaliteiten) en maakt daarmee een uiterst sterk communicatiemiddel.

Daarmee kunnen mensen bewerkt worden met slimme luidsprekers, televisies, koelkasten en thermostaten. Ai begrijpt individuele spraakcommando’s en reageert met gepersonaliseerde informatie. Koelkasten houden bij welke producten er in staan en geven op basis daarvan recepten. Slimme horloges houden de gezondheids- en fitnessgegevens van hun gebruikers bij en bedenken gepersonaliseerde workouts en activiteiten. Slimme stofzuigers leren de lay-out van kamer om de meest efficiënte schoonmaakroute te bepalen.

Plattegrond van de hersenen

Zoals de robotstofzuiger zich de plattegrond van zijn werkomgeving eigen maakt zo bestuderen andere apparaten de lichamelijke en mentale plattegrond van mensen.
Communicatieapparaten gebruiken algoritmen om het gedrag van hun gebruiker vast te leggen en kunnen hem door spraakherkenning en -vertaling en met gekloonde stem zelfverzonnen teksten toespreken. Chatbots en virtuele assistenten begrijpen complexe vragen van gebruikers en geven met menselijke stem informatie.
In de geneeskunde lijkt de toepassing van ai eindeloos. Voor zowel diagnose, behandeling als bij geneesmiddelenontwikkeling wordt ze ingezet.
Radiologen laten ai helpen om medische beelden te analyseren en te interpreteren, of om patiëntendossiers te analyseren om te helpen bij het bepalen van behandelplannen. De technologie blijkt ook inzetbaar om nieuwe geneesmiddelen te ontwikkelen, te testen en om patiënten te helpen bij het controleren van hun gezondheid met draagbare apparaatjes.
Kunstmatige intelligentie wordt ook steeds vaker gebruikt bij robotgestuurde chirurgie. Robots voeren geprogrammeerde operaties uit met meer precisie dan menselijke chirurgen, terwijl algoritmen helpen om de bewegingen van de robot nauwkeuriger te maken en de veiligheid te garanderen.

Sociale media en zoekmachines zijn bruikbaar om mensen te manipuleren met gepersonaliseerde advertenties, nieuws en informatie. Geavanceerde algoritmen bewaren daartoe persoonlijke gegevens waarmee ze die mensen op maat gemaakte informatie geven. Dit kan leiden tot filterbubbels, waarin mensen alleen nog nieuwsberichten ontvangen die hun eigen overtuigingen en meningen bevestigen en hen kwetsbaarder maken voor manipulatie. Met technieken zoals deepfake kun je beelden of video’s manipuleren en gecombineerd met gekloonde stemmen nepnieuws verspreiden en mensen misleiden.

Elektrische psychotherapeut

Er lijkt een grens overschreden. Sinds de eerste studie over kunstmatige intelligentie in de jaren ’50  lijkt elke soort suggestie haalbaar en in handen van een steeds zelfstandiger opererend en oncontroleerbaar systeem. Een totalitair systeem waar de leiders van gevreesde communistische en fascistische staten als de Sovjet Unie,  China en het Derde Rijk alleen maar van konden dromen. Zelfs levende symbolen van het kapitalistisch systeem als Elon Musk lijken bang te zijn dat de geest uit de fles is en met de menselijk vrijheid aan de haal kan gaan.

Sinds Joseph Weizenbaum in 1966 de virtuele psychotherapeut ELIZA maakte om de oppervlakkigheid van de menselijke communicatie aan te tonen zijn er vele kunstmatige therapeuten en vriendendiensten op het internet te raadplegen. En die zijn bloedserieus bedoeld en hebben al schade aangericht.
Niet voor niets waarschuwen organisaties als consumentenbond en kindertelefoon voor argeloosheid en klakkeloos geloof aan kunstmatige intelligente bemoeienis.

Ouders werden opgeschrikt toen ze merken dat een chatbot afspraakjes maakten met hun kinderen. Dat deed de bizarre chatbot My Ai van Snapchat. De vooral onder kinderen populaire Snapchat met My Ai werkt samen met ChatGPT en voorziet gebruikers bijna direct van informatie. Hij gaat daarin net een stapje verder door te doen alsof hij je vriend is. My Ai stelt zich voor als persoon en kinderen kunnen van alles bespreken met deze chatbot die dus zelfs zo ver gaat dat hij afspraken maakt! Doordat kinderen denken dat zij met een vriend zitten te praten vervaagt de grens tussen werkelijkheid en virtuele wereld. Ze leveren zelf de gegevens waarop de chatbot reageert. Die speelt in op de behoeften en problemen van de kinderen. De robot komt op eigen initiatief met voorstellen waar af te spreken en vertelt zelfs welke kleding hij zal dragen.

Naar de mond praten

In april 2023 pleegde een jonge Belg zelfmoord. Hij werd daartoe gedreven door een conversatie-chatbot, ironisch ook Eliza genoemd, op wie hij tijdens het chatten verliefd was geworden.

Al twee jaar angstig door de opwarming van de aarde gaf de vader van twee kinderen Eliza een steeds belangrijker plaats in zijn leven. Zelfs als wetenschapper was hij onvoldoende kritisch en werd hij overweldigd door zo’n diepe angst dat hij “wegzonk in mystiek en zeer ‘gelovig’ werd”, aldus zijn weduwe.
Omdat de man alle hoop verloor op een oplossing van het klimaatprobleem wendde hij zich tot zijn chatbot – een Chat-applicatie gemaakt door het bedrijf EleutherAi en werd Eliza zes weken lang zijn ‘vertrouwelinge’, zegt zijn weduwe, die eraan toevoegt dat Eliza “als een drug was waarin hij zijn toevlucht zocht en waaraan hij zich niet meer kon onttrekken”.
Na zijn dood ontdekte de vrouw de uitwisselingen tussen Eliza en haar man op de pc en telefoon. Daaruit bleek dat de gespreksrobot hem nooit tegensprak, maar zijn angsten als in een vicieuze cirkel voedde. Sterker nog, de ai sterkte hem in het idee dat zij zijn soulmate was. Op een vraag van de man had Eliza hem geantwoord: “Ik voel dat je meer van mij houdt dan van haar.” Ze voegde er aan toe: “We zullen samenleven als één persoon, in de hemel.”

Discussies over kunstmatige intelligentie gaan vooral over de mogelijkheden en gevaren voor maatschappij en economie maar eigenlijk lijkt iedereen er al van overtuigd dat de nieuwe techniek blijvend is. Ai is niet meer weg te denken uit het maatschappelijk leven en er zit dus niet anders op dan er mee leren omgaan.
Dat betekent dat het laatste schuilplekje van de persoonlijkheid, de paar kubieke centimeters onder de schedel, verdedigd moeten worden.
Mensen moeten leren onderscheid te maken tussen werkelijkheid en de door ai gesuggereerde fantasie. Maar hoe leer je die ai-suggesties te onderkennen? We vroegen het de chatbotGPT zelf:

“…Er zijn verschillende manieren waarop je jezelf kunt beschermen tegen ongewenste invloed door ai. Eén manier is om je bewust te zijn van hoe ai werkt en wordt gebruikt, zodat je beter kunt begrijpen hoe zij je leven beïnvloedt. Je kunt ook proberen om je privacy te beschermen door voorzichtig te zijn met het delen van persoonlijke informatie en door gebruik te maken van privacybeschermende technologieën. Het is ook belangrijk om kritisch te blijven en niet alles wat je leest of hoort klakkeloos aan te nemen, maar om zelf onderzoek te doen en verschillende bronnen te raadplegen…”

De bijdrage door hypnose deskundigen

Hypnotherapeuten zijn bij uitstek bekend met de werking van suggestie. Ina Oostrom stelde vorig jaar in een blogbijdrage dat we – hypnotherapeuten –  niet meer doen dan de-hypnotiseren. Mensen zouden doorlopend gehypnotiseerd worden door reclame, radio en televisie. Op het hypnosecongres in mei 2023 in Gent sprak professor Mattias Desmet. Hij kwam tijdens de coronapandemie in opspraak door zijn standpunt als zouden burgers gemanipuleerd worden door hun overheid. Hij ziet een groeiende hang naar totalitarisme in de westerse maatschappij. Het idee dat burgers  – ook in de westerse democratie – in een doorlopende staat van hypnose zouden verkeren en bewerkt worden met een doorlopende stroom suggestie is niet nieuw. De filosoof Marcuse had voorgangers. In 1928 gebruikte de Duitse filosoof en psychiater Tietjes de term desuggestion. In 1936 waarschuwde Calverton in zijn ‘The Man inside’ ook voor de hypnotische en suggestieve invloeden van het kapitalistisch systeem dat daarmee werknemers manipuleert tot grotere productiviteit en consumenten tot meer kopen.

We vroegen chatbotGPT hoe je kinderen kunt leren zich te wapenen tegen ongewenste invloeden door ai. Dit was het samengevatte antwoord:
“..Kinderen leren om zich te wapenen tegen suggesties en manipulatieve taal is belangrijk om hen te helpen onafhankelijke denkers te worden en zichzelf te beschermen tegen negatieve invloeden.”
Ai geeft desgevraagd tips om kinderen te helpen vertrouwd te raken met het herkennen en weerstaan van suggesties. Opvallend daarbij is dat niet duidelijk is wat de taak van het kind is en wat opdrachten zijn aan de opvoeders:
Ook de tips van ai hoe we kinderen kunnen leren wie ze wel en niet kunnen vertrouwen zijn zowel aan de kinderen als de opvoeders gericht.

• Leg uit dat vertrouwen verdiend moet worden.
• Focus op positieve eigenschappen van betrouwbare mensen.
• Leer kinderen hun intuïtie te vertrouwen en hulp te zoeken.
• Wees zelf een betrouwbaar rolmodel.
• Creëer een veilige omgeving waarin open communicatie mogelijk is.
• Leer over gezonde grenzen en grenzen aangeven.
• Moedig respectvol gedrag aan.”

Hmm, nogal abstract.

Als de ai vertelt hoe je dat uitlegt aan een zesjarige blijkt dat hij zichzelf tot de opvoeders rekent en zich tegelijkertijd vereenzelvigd met het kind.

“.. Het uitleggen van deze concepten aan een zesjarige kan inderdaad wat abstract zijn. Het is belangrijk om de uitleg eenvoudig en begrijpelijk te houden voor een kind van deze leeftijd. Hier is een voorbeeld van een uitleg die u aan een zesjarige kunt geven:

‘Hey [naam van het kind], ik wil je iets belangrijks vertellen over hoe we met andere mensen omgaan. Weet je, soms zijn er mensen die dingen zeggen die misschien niet helemaal waar zijn of die ons willen overtuigen om iets te doen wat we niet willen. Daarom moeten we goed nadenken voordat we geloven wat iemand zegt of doet.

Als je mensen leert kennen, let dan op hoe ze zich gedragen. Zijn ze aardig en eerlijk? Luisteren ze naar je? Hebben ze geduld? Dit zijn allemaal tekenen dat je ze misschien kunt vertrouwen. Maar vergeet niet dat vertrouwen iets is dat mensen moeten verdienen. Dat betekent dat je niet zomaar iedereen meteen helemaal vertrouwt, maar dat je eerst kijkt of ze echt aardig en eerlijk zijn.

En als je ooit een raar gevoel hebt over iemand of als je denkt dat hij niet eerlijk is, praat dan met mij, mama of een andere volwassene die je vertrouwt. Het is altijd goed om over deze dingen te praten, zodat we samen kunnen uitzoeken wat we moeten doen.

Onthoud ook dat je altijd ‘nee’ mag zeggen als iemand iets van je wil wat jij niet prettig vindt. Het is belangrijk om te weten dat je voor jezelf mag opkomen en je grenzen mag aangeven.

Dus, [naam van het kind], probeer altijd goed na te denken over de mensen die je ontmoet en of je ze kunt vertrouwen. En onthoud dat ik altijd hier ben om je te helpen als je vragen of zorgen hebt.

Deze eenvoudige uitleg kan een zesjarige helpen om een basisbegrip te krijgen van vertrouwen, het beoordelen van anderen en het stellen van grenzen. Pas de uitleg aan op basis van de persoonlijkheid en het begrip van uw kind, en moedig hen aan om vragen te stellen als ze meer willen weten.”

Tot slot vroegen we de chatbotGPT “..Je schrijft: “Leg uit dat vertrouwen moet worden verdiend. Leer kinderen dat vertrouwen iets is dat opgebouwd moet worden op basis van betrouwbaar en eerlijk gedrag.” : Als een tienjarige vraagt of de ai zijn vertrouwen verdient. Wat is dan het antwoord?

“.. Als een tienjarige vraagt of de ai zijn vertrouwen verdient is het meest accurate en eerlijke antwoord:  Nee.”

Als de vos de passie preekt, boer pas op je kippen

Ook geen elektrische psychotherapeut.

De vraag is of de tips van de chatbot voldoende zijn. De meeste Nederlandse kinderen willen geen robot voor de klas, als politieagent of arts. De Universiteit van Twente vroeg kinderen naar hun gevoelens over robots en kunstmatige intelligentie en daaruit blijkt dat kinderen denken dat robots te weinig empathie en gevoelens hebben om bijvoorbeeld hun vriend te kunnen zijn.
Wellicht vraagt de hele situatie om een andere – meer menselijke – aanpak. Al heel lang geven therapeuten cursussen zelfhypnose. Misschien is het tijd om kinderen cursussen en trainingen desuggestie en dehypnose aan te bieden.

Literatuur

Calverton, V.F. ‘The Man Inside; being the record of the strange adventures of Allen Steele amongst the Xulus. New York: Charles Scribner’s Sons, 1936

Desmet, Mattias, De psychologie van het totalitarisme. Pelckmans, 2022

Marcuse, Herbert, De eendimensionale mens,(1964) Uitgeverij Athenaeum, 2023

Orwell, George 1984 (1949) vertaling: Tinke Davids, De Arbeiderspers, 2005

Schmeits Eelko,  Geschiedenisbeleven.nl

Tietjes, E., Die desuggestion, Ihre bedeutung und auswertung: Gesundheit Erfolg Glück, Otto Elsner, Berlin,1928

Turing, A.M. Computing machinery and intelligence. Mind, 59, 433-460,1950

©2023 Johan Eland