Steeds meer ziekenhuizen passen hypnose toe bij chronische of acute pijnbestrijding. Het succes van hypnose bij pijnbestrijding is te verklaren vanuit hoe het pijnmechanisme werkt.
Het pijnmechanisme
We hebben geen pijncentrum. Het mechanisme van pijn is nog steeds onderwerp van onderzoek. Door de moderne onderzoekstechnieken wordt echter steeds meer de sluier van het mysterie over de werking van het pijnmechanisme opgelicht. Er zijn receptorcellen die in het lichaam constant de druk, temperatuur en chemische veranderingen in de gaten houden. Zodra deze receptercellen meten dat iets niet in orde is, bijvoorbeeld bij de verwonding van een lichaamsdeel, dan wordt er onmiddelijk een waarschuwing via het ruggenmerg aan de hersenen doorgegeven. Dat signaal is afhankelijk van het feit of een bepaalde drempelwaarde wordt overschreden, hoeveel receptor cellen erbij betrokken zijn. In eenvoudige woorden: hoe groter het letsel, hoe krachtiger het signaal dat naar de hersenen wordt gestuurd.
In de hersenen zijn er verschillende hersengebieden betrokken bij de verwerking van het waarschuwingssignaal. Je kunt het zien als een kleine vergadering van de verschillende hersengebieden die beslissen of het nodig is om een alarmwaarschuwing af te geven, met andere woorden om een pijnboodschap uit te zenden. Deze ‘bijeenkomst’ vindt plaats in miliseconden.
Niet altijd zijn echter alle deelnemers van de bijeenkomst aanwezig. Als bijvoorbeeld het normale bewustzijn wordt afgeleid kan de bijeenkomst niet altijd volledig worden afgesloten met het geven van het pijnsignaal. Wellicht heb je wel eens een blauwe plek op je lichaam ontdekt waarvan je niet eens weet hoe je die hebt opgelopen. Wellicht was je zo zeer in een focus met waar je mee bezig was, dat je de pijn niet ‘geregistreerd hebt’.
Het pijnmechanisme kan aan de andere kant zo vaak in een ‘vergadering’ zijn geroepen en is ook nog eens verweven zijn met o.a. emotie, eerdere ervaringen, reacties van de omgevingr, dat bij het minste of geringste er een pijnalarm wordt afgegeven. Zo kan het gebeuren dat er bij iemand met chronische pijn al een alarmsignaal van pijn wordt afgegeven bij een minime of soms zelfs geen weefselbeschadiging.
In het artikel “Nocebo 1) and pain: an overview of the psychoneurobiological mechanisms 2)” staat een volledige uitleg over het mechanisme van pijn. De neurofysiologische veranderingen zijn slechts een deel van het hele verhaal, de andere mechanismen zijn verbale suggesties, sociale interacties en observaties, conditionering, eerdere ervaringen, negatieve verwachtingen en persoonlijkheidsfactoren. Dat wil zeggen dat een negatieve verwachting kan bijdragen aan het creëren of verergeren van pijn. Het pijnmechanisme omvat een ingewikkeld body/mind mechanisme, deze kennis opent de deur om dit mechanisme positief te beinvloeden.
Hoe zit het met hypnose en pijn
Als je naar het nocebo-mechanisme van pijn kijkt, kun je je voorstellen dat door ditzelfde mechisme te gebruiken een placebo 4) effect kan worden opgeroepen. Wij zetten hypnose in om krachtig een positief effect op te roepen, namelijk het verminderen of elimineren van pijn. Steeds meer ziekenhuizen gaan over om angst en pijn te verzachten of te elimineren met behulp van hypnosetechnieken. Frankrijk is voor wat betreft het Europese continent koploper op dat gebied. In alle universitaire ziekenhuizen in Frankrijk wordt hypnose toegepast. Een recent artikel over de kracht van hypnose is het volgende: “A French hospital used hypnosis to block pain in 150 cancer surgeries”. “Op de Euroanesthesieconferentie van 2018 in Kopenhagen, Denemarken, presenteerde een team van onderzoekers deze week een evaluatie van 150 operaties bij patiënten met kanker tussen 2011 en 2017, die op hypnose vertrouwden. In 99% van de gevallen, vonden ze dat de methode absoluut goed werkte. …. ” Aurore Marcou, anesthesioloog aan het Instituut Curie en hoofdauteur van de studie, legt uit dat fMRI-scans laten zien dat hypnose de hersenmodus van de hersenen beïnvloedt. …. ” het hoge slagingspercentage van hypnose in klinische studies suggereert dat het handhaven van het bewustzijn met hypnose voor de meeste mensen een haalbaar alternatief is voor algemene anesthesie. Patiënten die gebruik maakten van hypnose hebben een snellere hersteltijd dan patiënten onder algemene anesthesie, en vermeden ook anesthesie bijwerkingen, ‘inclusief keelpijn, misselijkheid, braken, vermoeidheid, cognitieve stoornissen'”.
Persoonlijke ervaring met operatie met hypnose
Ik kan uit eigen ervaring zeggen dat hypnose de pijn krachtig blokkeert en mijn collega Mirjam Borsboom kan dat meer dan beamen. In 2017 werd ik door haar gevraagd om haar tijdens een operatie met hypnose te begeleiden terwijl bij haar een goedaardige tumor uit haar borst werd verwijderd. Het eerste deel van de operatie werd uitgevoerd zonder enige vorm van verdoving. Pas tijdens het laatste deel van de operatie heeft ze een kleine plaatselijke verdoving nodig gehad. De hele ervaring staat beschreven in het boek: “Operatie in hypnose” door Ina Oostrom en Mirjam Borsboom.
Opleiding HypnoMed medische hypnose
Steeds meer artsen en anesthesie verpleegkundigen volgen de HypnoMed medische hypnoseopleiding. Tijdens deze opleiding leer je krachtige technieken om angst en pijn te bestrijden met hypnose. De ervaringen die wij terughoren zijn, dat het patiëntvriendelijk is, de mensen zijn bijzonder tevreden. Het brengt kostenbesparingen met zich mee als duurdere procedures rondom pijnbestrijding niet te hoeven worden ingezet.
Ina Oostrom (docent hypnose en hypnotherapie)
1) Nocebo betekent dat een suggestie een negatief effect kan oproepen bij een patiënt.
2) https://www.researchgate.net/publication/315633904_Nocebo_and_pain_An_overview_of_the_psychoneurobiological_mechanisms
4) Placebo betekent dat een suggestie een positief effect kan oproepen bij een patiënt.