Hypnose bij chronische pijn

Hypnose bij chronische pijn kan ondersteuning bieden wanneer je dagelijks met aanhoudende klachten leeft. Met gerichte aandacht, suggesties en zelfhypnose leer je anders om te gaan met pijnsignalen, spanning en emoties. Het doel is niet een garantie op pijnvrij zijn, maar wél meer regie, ontspanning en ruimte om het leven actiever en met kwaliteit vorm te geven — altijd als aanvulling op de reguliere zorg.

Wat is hypnose bij chronische pijn?

Bij hypnose bij chronische pijn werk je met focus en verbeelding om je beleving van pijn te beïnvloeden. Je leert je aandacht sturen, lichaamssensaties anders te interpreteren en automatische stressreacties te dempen. Veel mensen ervaren daardoor meer grip op hun klachten en een grotere draagkracht in het dagelijks leven. Resultaten verschillen per persoon; het blijft maatwerk, afgestemd op jouw doelen en context.

Waarom is chronische pijn zo complex?

Chronische pijn is meer dan “een plek die pijn doet”. Het zenuwstelsel, emoties, aandacht, slaap, stress en verwachtingen spelen mee. Pijn kan als het ware “in het systeem” blijven hangen, ook nadat de oorspronkelijke aanleiding minder relevant is. Daarom vraagt omgaan met pijn om een brede aanpak waarin fysiologische, psychologische en gedragsmatige factoren samen bekeken worden. Hypnose sluit daarop aan door zowel op beleving als op copingvaardigheden in te werken.

• Pijnperceptie bestaat uit sensorische, emotionele en cognitieve componenten.
• Stress en hypervigilantie kunnen pijnervaring versterken.
• Negatieve verwachtingen kunnen klachten onbedoeld bestendigen (nocebo-effect).

Hoe werkt hypnose bij chronische pijn?

Tijdens een sessie breng je jezelf onder deskundige begeleiding in een geconcentreerde, ontvankelijke staat. In die staat worden doelgerichte suggesties en beelden ingezet om spanning te reduceren, veiligheid te vergroten en pijn anders te duiden.

• Beïnvloeding van aandacht: je leert weg te bewegen van piekergedachten richting helpende focus.
• Regulatie van spanning: adem, ontspanning en imaginaire koelte/warmte helpen het lichaam te kalmeren.
• Nieuwe associaties: je koppelt pijnprikkels aan neutralere of steunende betekenissen.

Onderzoek suggereert dat hypnose geregeld verlichting kan geven bij chronische pijn en dat hersengebieden betrokken bij pijnverwerking anders kunnen reageren wanneer iemand in hypnose is. De omvang van het effect varieert; een zorgvuldige, individuele benadering blijft essentieel.

Hypnose is een aanvulling en géén vervanging van medische zorg. Behandelkeuzes en wijzigingen in medicatie stem je altijd af met de behandelend arts.

Voor wie kan hypnose passend zijn?

Hypnose bij chronische pijn is geschikt voor mensen die gemotiveerd zijn om actief te oefenen en stap voor stap nieuwe vaardigheden aan te leren. Denk aan rug- en nekklachten, gewrichtspijn, fibromyalgie of neuropathische pijn. Ook wanneer stress, slapeloosheid of angst rondom pijn een rol spelen, kan hypnose ondersteunend zijn.

• Je staat open voor begeleiding én zelf oefenen (zelfhypnose).
• Je zoekt aanvulling op bestaande zorg, geen vervanging.
• Je wilt werken aan meer rust, grip en kwaliteit van leven.

Wanneer is hypnose niet aangewezen?

Bij ernstige psychiatrische problematiek of acute ontregeling is hypnose meestal niet de eerste keuze. Veiligheid en stabiliteit gaan voor. We bespreken altijd of hypnose passend is, en we werken graag samen met je huisarts of specialist voor een goed afgestemde aanpak.

Wat kun je verwachten van een traject?

Een traject hypnose bij chronische pijn bestaat doorgaans uit meerdere sessies met duidelijke doelen. Je krijgt technieken aangereikt om ook thuis te oefenen, zodat je effect opbouwt in het dagelijks leven.

• Kennismaking en doelen: we verkennen je klachten, context en verwachtingen.
• Inductie: we wekken een gefocuste, ontvankelijke staat op een rustige en veilige manier op.
• Suggesties en verbeelding: gericht op pijnverlichting, kalmering en helpende betekenisgeving.
• Zelfhypnose: je leert een korte, haalbare oefenroutine voor thuis.

Het ritme is praktisch: liever kort en consequent oefenen dan af en toe lang. Zo bouw je vaardigheden op die je in verschillende situaties kunt inzetten.

Zelfhypnose: oefenen in het dagelijks leven

Zelfhypnose is een kernonderdeel van hypnose bij chronische pijn. Je leert een compacte oefening waarmee je in enkele minuten tot rust komt en helpende suggesties activeert. De kracht zit in herhaling en toepassen op momenten die voor jou relevant zijn.

• Plan vaste oefenmomenten (bijv. ’s ochtends en voor het slapengaan).
• Koppel zelfhypnose aan alledaagse routines (na een wandeling, na een werkblok).
• Gebruik een neutrale schaal (bijv. 0–10) om je beleving na verloop van tijd te volgen.

Veel mensen merken gaandeweg dat ze sneller kunnen schakelen naar ontspanning en dat hun reactie op pijnprikkels minder heftig wordt. Dat kan de draagkracht vergroten in werk, gezin en sociale activiteiten.

Hypnose bij chronische pijn en het zorgteam

Hypnose sluit aan bij multidisciplinaire pijnzorg. Een gezamenlijke taal en consistente communicatie helpen om veiligheid en vertrouwen te vergroten. Wanneer hypnose in overleg met artsen of fysiotherapeuten wordt ingezet, ontstaat vaak een heldere rolverdeling: de medische behandeling blijft leidend, terwijl hypnose inzet op aandacht, spanning en coping.

• Heldere afspraken met de voorschrijvend arts over eventuele medicatie.
• Terugkoppeling over doelen en voortgang, waar wenselijk en passend.
• Focus op haalbare, functionele doelen (slaap, bewegingsvrijheid, dagritme).

Pijn als onbegrepen boodschap

“Chronische pijn is een stille epidemie. Niet zichtbaar aan de buitenkant, maar diep ontwrichtend vanbinnen.”

Iedereen kent pijn. Maar wat als die pijn blijft? Wat als je opstaat met pijn, werkt met pijn, leeft met pijn – en niemand die het echt ziet? Chronische pijn raakt niet alleen het lichaam. Het tast ook het zelfbeeld, de relaties, het werkvermogen en de levenszin van mensen aan. En hoewel we pijn vaak als iets ‘lichamelijks’ benaderen, is het in werkelijkheid een complex samenspel van zenuwstelsel, psyche en context.

In Nederland leven naar schatting 3 miljoen mensen met chronische pijn. Dat is bijna één op de vijf inwoners. Pijn die langer dan drie maanden aanhoudt, zonder duidelijke oorzaak of die blijft bestaan na het genezen van een verwonding, wordt als chronisch beschouwd. Het gaat hier niet om ongemak, maar om een ernstige belasting die mensen uit het werkproces haalt, tot sociaal isolement leidt en psychische klachten versterkt. Denk aan gevoelens van machteloosheid, onbegrip van de omgeving, en het verlies van autonomie.

De maatschappelijke impact

De economische kosten van chronische pijn zijn schokkend. In een rapport van het RIVM uit 2020 werd berekend dat de totale kosten voor de Nederlandse samenleving door chronische pijn oplopen tot € 20 miljard per jaar. Dit betreft niet alleen medische kosten, maar ook kosten door ziekteverzuim, arbeidsongeschiktheid, en verlies aan productiviteit. En dan is de menselijke kost nog niet meegerekend.

• Ruim 30% van de werkgerelateerde uitval bij vrouwen heeft chronische pijn als onderliggende oorzaak.
• Meer dan de helft van de mensen met langdurige pijn voelt zich onbegrepen door zorgverleners en omgeving.
• Pijnpatiënten hebben gemiddeld vaker depressieve klachten, zijn vaker in behandeling bij GGZ-instellingen, en gebruiken meer medicatie.

Het verhaal achter de klacht

Toch blijft het chronische pijn behandelen vaak fragmentarisch en medisch-gericht. Er wordt gezocht naar een diagnose, een recept, een behandeling. Maar zelden wordt gevraagd:

“Wat is er in jouw leven gebeurd, dat deze pijn is gebleven?”

Chronische pijn is zelden een puur lichamelijke reactie. Het is een verhaal dat zich vastzet in het zenuwstelsel, gevoed door ervaringen van onveiligheid, verlies, stress en emotioneel lijden. Veel cliënten dragen een onzichtbaar verdriet met zich mee: over de beperking van hun lichaam, over het verlies van vertrouwen in hulpverleners, over een leven dat niet meer is zoals het was.

Het verdriet onder de pijn

“Pijn is vaak het zichtbare topje van een veel diepere innerlijke last.”

Achter chronische pijn schuilt vaak een stil verdriet. Het is het verdriet van iemand die vroeger alles kon en nu telkens grenzen tegenkomt. Het verdriet van iemand die zich niet meer veilig voelt in het eigen lichaam. Van iemand die door de zorg van het kastje naar de muur is gestuurd, terwijl de pijn blijft. En van iemand die zich, zelfs in gesprekken met hulpverleners, vaak meer patiënt dan mens voelt.

Verlies op meerdere lagen

Mensen met chronische pijn ervaren verlies op uiteenlopende vlakken:

• Verlies van autonomie – niet meer zelf kunnen bepalen wat je doet, wanneer en hoe.
• Verlies van identiteit – van sporter, ondernemer, ouder, geliefde naar ‘pijnpatiënt’.
• Verlies van sociale contacten – vermoeidheid, onbegrip en schaamte leiden tot terugtrekking.
• Verlies van vertrouwen – in het eigen lichaam én in het medische systeem.

Dat verdriet uit zich niet altijd in tranen. Het zit vaak diep verstopt in het lichaam, vermomd als spierspanning, als beklemming op de borst, als zeurende of brandende pijn.

Als het alarmsysteem blijft hangen

Neurologisch gezien wordt chronische pijn in stand gehouden door een overactief pijnsysteem. Wat ooit een beschermingsmechanisme was, is een overgevoelig alarmsysteem geworden. Prikkels die eerder onschuldig waren, worden nu geïnterpreteerd als bedreiging. Het brein leert als het ware te reageren op gevaar – ook als dat er niet (meer) is.

Maar pijn is niet alleen een neurologisch probleem. Het is ook een emotioneel en cognitief fenomeen, gevoed door eerdere ervaringen, overtuigingen en gevoelens van onveiligheid.

Daarom werkt een aanpak die zich alleen richt op het lichaam vaak niet. Het vraagt om herstel op alle lagen: fysiek, mentaal, emotioneel en – voor wie daar open voor staat – ook spiritueel.

De wetenschap achter hypnotische pijnbeïnvloeding

In de wetenschap werd hypnose lange tijd gezien als suggestie of diepe ontspanning. Maar uit het recente onderzoek dat voortkomt uit samenwerking met de Universiteit Zürich, gepubliceerd in Frontiers in Human Neuroscience (december 2023), blijkt hypnose neurologisch een opmerkelijke staat van gezamenlijk breinverandering te zijn.

Hypnotische staten zijn meetbaar anders

Het onderzoek van de Matos, Staempfli, Seifritz, Preller & Bruegger (2023) beschrijft de vergelijking tussen twee hypnotische staten en hun controlegroepen via fMRI en fysiologische metingen:

• Via multi-voxel pattern analysis (MVPA) zijn veranderingen te zien in de parieto-occipitaal-temporale netwerken, herhaaldelijk terugkerend in beide hypnotische condities.
• Diepere trance leidt tot specifieke connectiviteitspatronen, vooral in linker superior temporal/supramarginal gyri, cuneus, planum temporale en lingual gyrus.
• Daarnaast vertraagt de ademhaling significant — een fysieke aanwijzing voor een veranderde bewustzijnsdiepte.

Gelijkend op propofol en LSD – uniek beschreven

Een opmerkelijk resultaat uit parallelle analyses is dat:

• Somnambulistische trance vertoont fysiologische en functionele overeenkomsten met propofol-anesthesie, inclusief verminderde prikkelverwerking, maar met behoud van bewustzijn.
• De Esdaile-state, een diepere trance, brengt een ervaring teweeg die veel wegheeft van de “decoupling” uit psychedelische staten zoals bij LSD (veranderd lichaamsgevoel, tijdsbesef, interne focus).

Deze inzichten zijn uniek in de wetenschappelijke literatuur en benadrukken dat hypnose niet slechts een suggestief fenomeen is, maar een krachtige, natuurlijke veranderde bewustzijnstoestand. Wij kennen de staat van hypnose die bekend is onder de naam somnambulisme waarbij op grond van suggesties pijn verminderd of ongevoelig kan worden gemaakt. De Esdaile staat kennen we als een bijzonder aangename staat van hypnose waarbij van nature anesthesie in het lichaam optreedt. Tijdens onze opleidingen demonstreren wij deze staat van hypnose en tonen we de pijnongevoeligheid aan. 

Wat betekent dit voor pijntherapie en chronische pijn behandelen?

Het bijzondere aan deze bevindingen is dat hypnose neurologisch gezien dezelfde hersenmechanismen activeert als klinische anesthesie en psychedelische therapie — maar dan zonder medicatie, bijwerkingen of afhankelijkheid. Voor chronische pijn behandelen opent dit de mogelijkheid van:

• Een natuurlijk hypno-anesthesie-effect, waarbij externe prikkels minder door het zenuwstelsel worden waargenomen.
• Interne herstructurering van pijnervaring, met een verhoogde emotionele en cognitieve regulatie.
• Een bewuste, actieve breininterventie waarin cliënten leren om hun pijnsignalen te interpreteren én reguleren.

Deze neurologische validatie van hypnose onderstreept de toepassing ervan in de opleiding pijnmanagement: niet als plat woordspel, maar als een eerlijk, effectief en wetenschappelijk onderbouwd hulpmiddel.

Opleidingen voor chronische pijn behandelen en andere pijnbehandelingstechnieken

Voor therapeuten en medische professionals die zich willen verdiepen in het chronische pijn behandelen en toepassen van andere pijntechnieken via hypnose, zijn er bij HypnoseMentor meerdere gerichte opleidingen beschikbaar:

HypnoMed – medische hypnose bij volwassenen

Deze opleiding richt zich op het toepassen van hypnose bij acute en geplande zorgtrajecten voor volwassenen. Denk aan voorbereiding op operaties, verminderen van angst of pijn bij medische ingrepen, en het ondersteunen van herstel. HypnoMed is bedoeld voor hypnotherapeuten én medische professionals die hun interventies willen verdiepen met evidence-based hypnose.

Medische hypnose bij kinderen

Een aparte opleiding, specifiek voor het werken met kinderen en jongeren in een medische context. Deze opleiding leert je hoe je kinderen veilig, effectief en met respect voor hun belevingswereld begeleidt bij pijn, angst, medische handelingen en langdurige klachten.

MindTalk® in de medische zorg (eendaagse training)

Een praktische dag voor zorgverleners waarin je leert hoe taalgebruik en suggestie het verschil kunnen maken bij stress, angst en pijn. Deze training is ideaal voor verpleegkundigen, artsen, tandartsen en paramedici die hun communicatie willen optimaliseren zonder dat daar volledige hypnose-interventies voor nodig zijn.

Specialisatieopleiding pijnmanagement met hypnose

Deze 3-daagse opleiding is bedoeld voor hypnotherapeuten en hypnosecoaches die hun kennis willen verdiepen in het begeleiden van mensen met chronische en acute pijn. De focus ligt op:

• het ‘resetten’ van pijnpatronen in het brein,
• hypnotische verdoving en dissociatie,
• ademtechnieken, NLP, tapping en lichaamsgerichte interventies,
• en begeleiding bij medische procedures zonder medicatie.

Deze opleiding combineert neurowetenschappelijke inzichten met praktijkgerichte toepassingen en is uniek in Nederland.

Hypnotherapeuten die werken chronische pijn behandelen

Je kunt hier hypnotherapeuten vinden die werken met chronische pijn behandelen en andere klachten.

Bronnen:

• de Matos N. M. P., Staempfli P., Seifritz E., Preller K., Bruegger M. (2023) – Investigating functional brain connectivity patterns associated with two hypnotic states, Frontiers in Human Neuroscience.
• OMNI Hypnosis International – persbericht via EIN Presswire

Veelgestelde vragen over hypnose bij chronische pijn

<