Wat is hypnose en hoe werkt het

Inhoud

• De bijzondere kracht van hypnose
• Inleiding
• Definitie wat is hypnose
• Overzicht verschillende definities
• Wie bedacht de naam hypnose
• Waakhypnose versus trance hypnose
• Hypnose versus hypnotherapie
• Directe hypnose versus conversationele hypnose
• Directe suggesties versus hypnoanalyse en regressietherapie
• Inductie
• Hoe werkt hypnose
• Bijwerkingen van hypnose
• Hypnose en de kritische factor
• Wat je allemaal kunt met hypnose
• Wat gebeurt er in de hersenen tijdens hypnose
• Misvattingen over hypnose
• Veiligheid van hypnose
• Veelgestelde vragen (FAQ) over hypnose

De bijzondere kracht van hypnose

Hypnose is een wonderbaarlijke en veelzijdige techniek die een revolutie betekent in therapie en persoonlijke ontwikkeling. Het helpt mensen bij het overwinnen van angst, pijn en verslavingen, en bevordert genezing en zelfvertrouwen. Hypnose is een krachtig hulpmiddel dat diepgaande en blijvende veranderingen teweegbrengt.

Hypnose verbetert sportprestaties, verhoogt concentratie en studieresultaten, en versterkt charisma en presentatieskills. Het bewijst keer op keer zijn ongeëvenaarde potentieel. Hypnose is een onschatbaar geschenk dat ons helpt ons hoogste zelf te bereiken en onze diepste doelen te verwezenlijken.

Inleiding wat is hypnose

Hypnose is een bewustzijnstoestand waarin suggesties gemakkelijker het onderbewustzijn bereiken. Het is een krachtig therapeutisch hulpmiddel voor diverse emotionele en fysieke problemen. Hypnose wordt gekenmerkt door een veranderde bewustzijnstoestand, intense focus, verhoogde ontvankelijkheid voor suggesties, en verminderde perifere bewustwording, vaak gepaard met ontspanning. Definities van hypnose variëren, maar gemeenschappelijke kenmerken zijn een trance-achtige staat en verhoogde responsiviteit op suggesties. De term “hypnose” werd geïntroduceerd door baron Etienne Félix d’Henin de Cuvillers en populair gemaakt door James Braid. Hypnose biedt brede toepassingen in gezondheidszorg, psychotherapie, onderwijs, sport, bedrijfsleven en entertainment.

Definitie wat is hypnose

Er is geen algemeen aanvaarde definitie van wat is hypnose. Hieronder volgt een opsomming van een aantal relevante definities.

De gemeenschappelijke kenmerken van hypnose volgens de verschillende definities zijn:

• Een veranderde bewustzijnstoestand die vaak wordt aangeduid als een trance of vergelijkbaar.
• Een intense focus en concentratie, waarbij de aandacht sterk wordt gericht.
• Een verhoogde ontvankelijkheid voor suggesties, wat betekent dat mensen meer geneigd zijn om suggesties te accepteren en erop te reageren.
• Verminderde perifere bewustwording, wat leidt tot minder aandacht voor de directe omgeving.
• Vaak gepaard gaand met mentale en fysieke ontspanning, hoewel dit niet altijd een vereiste is.
• Hypnose kan leiden tot veranderingen in perceptie, geheugen en acties.

Overzicht van verschillende definities van hypnose

Hieronder een overzicht van verschillende definities van wat hypnose is. Er wordt nog altijd gediscussieerd of hypnose een staat of een proces is. In onze hypnose opleidingen gebruiken wij de definitie van Dave Elman, omdat deze in de praktijk bijzonder werkzaam blijkt te zijn.

American Psychological Association (APA)

Definitie: “Een staat van bewustzijn die gekenmerkt wordt door gefocuste aandacht en verminderde perifere bewustwording, gekenmerkt door een verhoogd vermogen om te reageren op suggesties.”

Bron: Elkins, G., Barabasz, A., Council, J., & Spiegel, D. (2015). Clinical hypnosis for pain control. American Psychologist, 70(3), 262-279.

British Society of Clinical and Academic Hypnosis (BSCAH)

Definitie: “Hypnose is een natuurlijke staat van selectieve, gefocuste aandacht, en hoewel het vaak geassocieerd wordt met ontspanning, is dit niet altijd noodzakelijk.”

Bron: BSCAH website, “What is Hypnosis?”

National Institutes of Health (NIH)

Definitie: “Hypnose is een trance-achtige staat waarin je een verhoogde focus en concentratie hebt. Hypnose wordt meestal gedaan met behulp van een therapeut door middel van verbale herhaling en mentale beelden.”

Bron: NIH website, “Hypnosis.”

Milton H. Erickson, MD

Definitie: “Hypnose is een staat van geïntensiveerde aandacht en ontvankelijkheid en een verhoogde responsiviteit op een idee of een reeks ideeën.”

Bron: Erickson, M. H., Rossi, E. L., & Rossi, S. I. (1976). Hypnotic Realities: The Induction of Clinical Hypnosis and Forms of Indirect Suggestion.

Ormond McGill

Definitie: “Hypnose is een veranderde staat van bewustzijn waarin het onderbewustzijn een actievere rol speelt dan het bewuste denken.”

Bron: McGill, O. (1994). The New Encyclopedia of Stage Hypnotism.

Dave Elman

Definitie: “Hypnose is het omzeilen van de kritische factor van de mens waardoor selectief denken wordt vastgelegd.”

Bron: Elman, D. (1964). Hypnotherapy.

American Society of Clinical Hypnosis (ASCH)

Definitie: “Hypnose is een staat van innerlijke absorptie, concentratie en gefocuste aandacht.”

Bron: ASCH website, “What is Hypnosis?”

John Kihlstrom

Definitie: “Hypnose is een sociale interactie waarbij één persoon (het subject) reageert op suggesties gegeven door een andere persoon (de hypnotiseur) voor imaginaire ervaringen die veranderingen in perceptie, geheugen en de vrijwillige controle van acties omvatten.”

Bron: Kihlstrom, J. F. (1985). “Hypnosis.” Annual Review of Psychology, 36, 385-418.

Hypnose is het vastleggen van aanvaardbare gedachten en ideeën

Jammer genoeg zijn er nog steeds mensen die angst hebben van hypnose als een instrument waarbij je onder de controle van een ander zou kunnen komen te staan.
Gelukkig is dat niet zo, en daarom kunnen we ook geen garanties voor ons werk afgeven, ook al doen we ons best om samen met de cliënt een positief resultaat te realiseren. Met hypnose wordt de kritische factor van het denken gepasseerd, waardoor aanvaardbare gedachten en ideeën kunnen worden vastgelegd.
Rondom ons onderbewustzijn zit een soort barrière (kritische factor) die checkt of informatie al bekend is en die gemakkelijker oude informatie toelaat, dan nieuwe informatie. Neem als voorbeeld het roken. Het onderbewustzijn kent het roken en heeft er ook een belang bij, immers de persoon voelt zich er goed bij, waarom zou het onderbewustzijn dan de moeite doen om te gaan stoppen met roken. Het willen stoppen met roken is meer een gedachte vanuit het normale bewustzijn, mede ook omdat er allerlei gezondheidsrisico’s en andere bezwaren vastzitten aan roken.

Wilskracht

Met de wilskracht van het normale bewustzijn wordt gestopt met roken. Helaas legt de wilskracht van het normale bewustzijn het  vaak af tegen enorme  kracht van het onderbewustzijn. Dat komt omdat de zelfsuggestie om te stoppen met roken niet altijd gemakkelijk wordt opgenomen door het onderbewustzijn. De kritische factor checkt de zelfsuggestie om te stoppen met roken en alleen als deze suggestie volledig wordt aanvaard door het onderbewustzijn lukt het om definitief te stoppen met roken.  Door hypnose toe te passen werkt de barrière op een andere wijze en wordt meer gecheckt of de suggestie aanvaardbaar is. Als deze aanvaardbaar is wordt de suggestie gemakkelijker vastgelegd in het onderbewustzijn waardoor het gemakkelijker kan worden om te stoppen met roken.

Hypnose is een volkomen natuurlijke staat

In de staat van hypnose komt je onderbewustzijn meer naar de voorgrond. Het kritisch analytische denken trekt zich wat terug, maar blijft aanwezig in de vorm van een bescherming. Je gevoelsdenken komt meer naar de voorgrond. Dat komt niet alleen voor bij een bewust opgeroepen trancestaat met formele hypnose. Je kunt dat ook ervaren als je aan het werk bent, creatief bezig bent of in de bioscoop naar een film aan het kijken bent.

Hypnose is je geboorterecht

Hypnose is een volkomen natuurlijke staat, waarbij je gevoelsdenken en je verbeeldingskracht meer naar de voorgrond komen. Zonder deze trancestaat zou het naar de bioscoop gaan bijzonder saai worden. Als je met je kritische mind naar een film gaat kijken dan sla je de gevoelsbeleving over en dat is precies dat deel van je bewustzijn waar veel films zich op richten.
Als je werk te verrichten hebt, een scriptie moet schrijven of met een andere opdracht bezig bent, dan kun je door je mind-denken belemmerd worden en geen steek vooruitkomen. Zodra je het kritische denken loslaat en in de flow komt, ben je vaak in staat om in korte tijd meer te presteren, dan als je bij jezelf over de schouders meekijkt en kritisch bent tijdens je werk.

Begin daarom aan een dergelijk proces zonder kritisch op jezelf te zijn en door gewoon te beginnen. Laat de informatie vrij door je stromen en kijk pas terug naar het begin als het creatieve proces goed op gang is gekomen. Dan is er nog tijd genoeg om de kritische mind naar het geheel te laten kijken en de nodige correcties uit te voeren. Hypnose, dat wil zeggen geconcentreerd zijn met je kritische mind als bescherming zonder belemmerend te zijn is jouw geboorterecht. Maak daar op positieve wijze gebruik van.

Wie betekent hypnose

Het woord “hypnose” is afgeleid van “Hypnos,” de Griekse god van de slaap. Dit is echter misleidend, aangezien hypnose niets met slaap te maken heeft. Dit was een van de redenen waarom Braid de term wilde aanpassen, maar het was te laat om dit te veranderen. Voorheen noemden mensen het fenomeen “mesmerisme,” naar Anton Mesmer. Deze term raakte in onbruik na kritiek over het gebruik van mesmerisme door een commissie onder leiding van Benjamin Franklin, toen ambassadeur in Parijs.

Waakhypnose versus trance hypnose

Hypnose is een fascinerend fenomeen dat al eeuwenlang wordt bestudeerd en toegepast, met verschillende methoden en benaderingen, waarvan waakhypnose en trancehypnose twee verschillende benaderingen zijn, maar ook gecombineerd kunnen worden toegepast. Hoewel beide vormen van hypnose gemeenschappelijke doelen hebben, zoals gedragsverandering en therapeutische interventies, verschillen ze in hun uitvoering en diepte.

Wat is waakhypnose

Waakhypnose is het fenomeen dat iemand volledig alert en analytisch blijft, terwijl er technieken worden gebruikt die de persoon ontvankelijk maken voor het opnemen van gewenste suggesties voor verandering.

Trance hypnose

In tegenstelling tot waakhypnose, gaat het bij trance hypnose om het realiseren van een veranderde staat van bewustzijn, waarbij het onderbewustzijn meer naar de voorgrond komt (het gevoelsdeel) en het normale bewustzijn meer naar de achtergrond gaat en een beschermende rol aanneemt (het analytische deel). Hoe meer het onderbewustzijn naar de voorgrond komt, des te meer ontvankelijk is de persoon voor het opnemen van aanvaardbare suggesties.

Waakhypnose in de Politiek

In de politieke arena gebruiken leiders en spindoctors vaak retorische technieken die lijken op waakhypnose om hun publiek te beïnvloeden. Door herhaling van specifieke boodschappen, krachtige taal, emotioneel geladen woorden en het scheppen van angstbeelden, kunnen politici de aandacht van hun publiek richten en hun gedachten sturen. Deze technieken kunnen worden ingezet om steun te krijgen voor beleidsmaatregelen, tegenstanders in diskrediet te brengen of de publieke opinie te manipuleren. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van “soundbites” – korte, pakkende uitspraken die gemakkelijk te onthouden zijn en emotioneel resoneren bij het publiek. Door deze zinnen keer op keer te herhalen, kunnen politici een boodschap verankeren in het onderbewustzijn van hun kiezers, wat kan leiden tot een versterkte perceptie van geloofwaardigheid en betrouwbaarheid.

Waakhypnose in marketing

Marketingexperts gebruiken vaak principes van waakhypnose om consumenten te beïnvloeden. Reclames en marketingcampagnes maken gebruik van herhaling, aansprekende beelden en emotionele triggers om een merk of product aantrekkelijk te maken. Door strategisch gebruik te maken van visuele en verbale suggesties kunnen marketeers de aandacht van consumenten trekken en hun koopgedrag beïnvloeden. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van slogans en jingles. Deze elementen worden ontworpen om in het geheugen van de consument te blijven hangen, waardoor ze onbewust worden aangetrokken tot het product. Daarnaast kunnen subtiele suggesties in advertenties consumenten overtuigen dat ze een bepaalde levensstijl of status kunnen bereiken door het product te kopen.

Misleiding en ethische overwegingen

Hoewel NLP krachtige positieve toepassingen kan hebben, zoals bij therapie en gedragsverandering, roept het gebruik ervan in politiek en marketing ethische vragen op. De lijn tussen invloed en misleiding is dun. Wanneer deze technieken worden gebruikt om mensen te manipuleren zonder hun volledige medeweten of instemming, kunnen ze schadelijk zijn. Het bewust inzetten van psychologische technieken om de perceptie en keuzes van mensen te sturen zonder transparantie kan worden gezien als onethisch en potentieel misleidend.

Hypnose versus hypnotherapie

De begrippen hypnose en hypnotherapie worden vaak door elkaar gehaald, maar ze verwijzen naar verschillende concepten. Hypnose is een veranderde staat van bewustzijn waarin een persoon diep ontspannen is en een verhoogde focus en suggestibiliteit ervaart. In deze toestand wordt het bewuste denken verminderd, waardoor de onderbewuste geest toegankelijker wordt voor suggesties. Hypnose kan spontaan optreden, zoals wanneer iemand volledig opgaat in een boek of film, of het kan doelbewust worden opgewekt door een hypnotiseur.

Hypnotherapie daarentegen is de therapeutische toepassing van hypnose. Het is een vorm van therapie waarin een opgeleide en gekwalificeerde hypnotherapeut hypnose gebruikt om psychologische, emotionele en soms fysieke problemen te behandelen. Hypnotherapie combineert de hypnotische staat met specifieke therapeutische technieken om diepgewortelde gedragsproblemen, angst, verslavingen, fobieën en trauma’s aan te pakken zoals bijvoorbeeld regressietherapie, reïncarnatietherapie, partstherapie of andere vormen van hypnotherapie. Terwijl hypnose een middel is om de geest in een bepaalde staat te brengen, is hypnotherapie een proces dat gebruik maakt van deze staat om therapeutische doelen te bereiken.

Kortom, hypnose is de staat van veranderd bewustzijn, terwijl hypnotherapie de praktijk is van het toepassen van deze staat voor genezende en therapeutische doeleinden.

Bronnen

• Elman, Dave. “Hypnotherapy.” Westwood Publishing Co., 1964.
• Yapko, Michael D. “Trancework: An Introduction to the Practice of Clinical Hypnosis.” Routledge, 2012.
• American Society of Clinical Hypnosis (ASCH)
• National Institutes of Health (NIH)

Directe hypnose versus conversationele hypnose

Wat is directe Hypnose

Directe hypnose, soms ook aangeduid als traditionele of klassieke hypnose, maakt gebruik van directe en expliciete suggesties om de persoon in een hypnotische staat te brengen en gewenste veranderingen te bereiken. Deze methode werd populair gemaakt door Dave Elman, een invloedrijke figuur in de hypnotherapiewereld. Elman ontwikkelde technieken die snelle en duidelijke inducties mogelijk maken, vaak in enkele minuten, waardoor het proces efficiënt en effectief wordt. Directe hypnose is meer gestructureerd en duidelijk, met duidelijke instructies en opdrachten van de hypnotiseur. Deze vorm van hypnose wordt meestal in een formele setting uitgevoerd en is bijzonder geschikt voor situaties waarin snelle resultaten gewenst zijn, zoals pijnbestrijding of acute stressreductie.

Conversationele Hypnose

Conversationele hypnose, ook wel bekend als indirecte hypnose of ericksoniaanse hypnose, is een subtiele en niet-opdringerige methode van hypnose waarbij de hypnotiseur gebruik maakt van alledaagse gesprekken om suggesties in het onderbewustzijn van de cliënt te planten. Deze vorm van hypnose werd populair gemaakt door Milton H. Erickson, die bekend stond om zijn gebruik van metaforen, verhalen en indirecte suggesties om therapeutische veranderingen te bewerkstelligen. Conversationele hypnose is minder formeel en lijkt vaak op een normaal gesprek, waardoor de cliënt zich meer op zijn gemak voelt en minder weerstand biedt.

Neuro-linguïstisch programmeren (NLP)

Neuro-linguïstisch programmeren (NLP) zou je een vorm van waakhypnose kunnen noemen. NLP richt zich op de relatie tussen taal, gedrag en neurale processen, en gebruikt technieken zoals ankers, reframing en modellering om veranderingen in denken en gedrag te bewerkstelligen. Net als waakhypnose, blijft de persoon tijdens NLP-sessies alert en bewust, wat directe en praktische toepassingen mogelijk maakt. NLP is een geheel aparte studie en wordt toegepast bij therapeutprocessen. Zowel in de politiek als in marketing wordt NLP soms strategisch ingezet, al dan niet met ethische overwegingen, om de percepties en beslissingen van mensen te beïnvloeden.

Directe suggesties versus hypnoanalyse en regressietherapie

Directe suggesties

Bij directe hypnose, ook bekend als directe suggestieve hypnose, brengt de hypnotiseur een persoon in een trancestaat. Hierbij gebruikt hij directe en expliciete suggesties om gedragsveranderingen te bewerkstelligen. Dave Elman maakte deze vorm van hypnose populair met snelle en efficiënte technieken om een diepe trance te bereiken. In deze toestand zijn de bewuste kritische faculteiten verminderd, waardoor de onderbewuste geest ontvankelijker is voor suggesties. Directe hypnose is bijzonder geschikt voor het aanpakken van specifieke problemen zoals roken, gewichtsverlies en pijnmanagement. De kracht van directe suggesties ligt in hun vermogen om snel en effectief gewenste gedragsveranderingen te initiëren zonder uitgebreide sessies. De diepte van trance is hierbij van belang voor de opname van de gewenste suggesties.

Hypnoanalyse

In tegenstelling tot directe suggesties richt hypnoanalyse zich op het diepgaand onderzoeken van de onderliggende oorzaken van psychologische problemen. Hypnoanalyse, vaak gecombineerd met regressietherapie, gebruikt de hypnotische trance om terug te gaan naar vroege herinneringen of traumatische gebeurtenissen die ten grondslag liggen aan de huidige symptomen. Deze techniek gaat ervan uit dat door het herbeleven en opnieuw interpreteren van ervaringen, mensen emotionele blokkades oplossen en blijvende genezing bereiken. Hypnoanalyse is intensiever en langduriger dan directe hypnose en wordt vaak toegepast bij complexe problemen zoals angststoornissen, depressie en posttraumatische stressstoornis (PTSS). Dave Elman gebruikte hypnoanalyse vaak om diverse klachten op te lossen.

Inducties

In de context van hypnose leidt de hypnotiseur een persoon naar een hypnotische trance tijdens de inductie. Dit is de eerste fase van hypnose en vormt de basis voor verdere suggesties en therapeutische interventies. De inductie richt de aandacht van de persoon, bevordert fysieke en mentale ontspanning, en omzeilt de kritische factor van het bewuste denken, waardoor toegang tot het onderbewustzijn wordt verkregen.

Kenmerken van een Hypnotische Inductie

• Focus van aandacht: De hypnotiseur gebruikt verschillende technieken om de aandacht van de persoon te concentreren op een enkel punt, idee of gevoel.
• Fysieke ontspanning: Vaak helpt de hypnotiseur de persoon om spanning in het lichaam los te laten. Dit kan worden bereikt door progressieve spierontspanning, diepe ademhaling of andere ontspanningstechnieken.
• Mentale ontspanning: Door middel van geleide visualisaties of verbale suggesties wordt de geest van de persoon tot rust gebracht en voorbereid op hypnose.
• Vermindering van analytisch denken: De technieken zijn erop gericht het bewuste, analytische denken te verminderen zodat de onderbewuste geest ontvankelijker wordt voor suggesties.

Technieken van hypnotische inductie

Hieronder een overzicht van diverse inductietechnieken:

• Dave Elman inductie: De Dave Elman inductie maakt gebruik van progressieve ontspanning, geleide visualisatie en verbaal ritme en suggesties. Hierdoor kan de hypnotiseur een persoon in minder dan 4 minuten in somnambulisme brengen, een wetenschappelijk aangetoonde staat van hypnose.De Dave Elman/Gerald Kein variant van deze inductie is wetenschappelijk gevalideerd en wordt in de opleidingen van HypnoseMentor geleerd.
• Progressieve ontspanning: Systematisch ontspannen van verschillende delen van het lichaam.
• Geleide visualisatie: Het begeleiden van de persoon door een reeks ontspannende en rustige mentale beelden.
• Verbaal ritme en suggesties: Het gebruik van een kalmerende stem en repetitieve taal om de geest te ontspannen en de focus te versterken.
• Fixatie van blik: De persoon wordt gevraagd om naar een specifiek punt te staren terwijl de hypnotiseur verbale suggesties geeft.
• Snelle inducties: Ook bekend als “rapid/instant inductions”, deze technieken zijn ontworpen om iemand snel in een hypnotische trance te brengen. Ze maken gebruik van onverwachte bewegingen of instructies om het bewuste denken te omzeilen en een directe toegang tot het onderbewustzijn te verkrijgen. Voorbeelden hiervan zijn het schudden van de hand, plotselinge oogsluiting of het gebruik van een scherp geluid. Dave Elman is bekend om zijn efficiënte snelle inductietechnieken die vaak binnen enkele minuten resultaten bereiken.

Hoe werkt hypnose

Hypnose brengt een persoon in een veranderde bewustzijnstoestand, waarin het bewustzijn zich concentreert en de ontvankelijkheid voor suggesties toeneemt. De hypnotiseur begint dit proces vaak met een inductie, waarbij hij technieken gebruikt om de persoon te helpen ontspannen en zich te concentreren. Hij kan hierbij verbale suggesties, geleide visualisaties, ritmische geluiden of diepe ademhalingsoefeningen inzetten.

Tijdens de inductiefase begeleidt de hypnotiseur de persoon naar een toestand van diepe ontspanning. Hij doet dit bijvoorbeeld door progressieve ontspanning, waarbij hij de persoon helpt systematisch spanning los te laten uit verschillende delen van het lichaam. Terwijl de persoon zich ontspant, richt de hypnotiseur de aandacht op een enkelvoudig punt of idee, om de bewuste geest af te leiden en de toegang tot het onderbewustzijn te vergemakkelijken.

Gevoelig voor suggesties

Eenmaal in deze trance-achtige staat, wordt de persoon gevoeliger voor suggesties. De hypnotiseur geeft dan specifieke suggesties gericht op het gewenste therapeutische doel, zoals het verminderen van angst, stoppen met roken of verbeteren van zelfvertrouwen. Omdat het kritische denken van de persoon tijdens hypnose vermindert, accepteert hij deze suggesties gemakkelijker, wat diepgaande veranderingen in gedrag en denken teweegbrengt.

Om de persoon uit de hypnotische trance te halen, leidt de hypnotiseur hem geleidelijk terug naar een volledig bewuste staat. Hij doet dit vaak met omgekeerde inductietechnieken, zoals het tellen van 1 tot 5 en het geven van suggesties voor hernieuwde alertheid en energie.

Bijwerkingen van hypnose

De veiligheid van hypnose is onbetwistbaar. Gekwalificeerde professionals voeren het uit en bieden een niet-invasieve, ontspannende ervaring zonder bijwerkingen. Hypnose opent de deur naar het onderbewustzijn, waar echte magie plaatsvindt. Het herprogrammeert beperkende overtuigingen en verankert positieve gedragingen.
Er is onderzoek uitgevoerd naar de bijwerkingen. Meer kun je hierover lezen in het artikel bijwerkingen van hypnose.

Hypnose en de kritische factor

Bij het beantwoorden van de vraag “Wat is hypnose?” moet je de kritische factor bespreken. Dave Elman associeerde dit concept sterk en het speelt een centrale rol in het begrijpen van hypnose. Hypnose passeert tijdelijk de kritische factor van het bewustzijn. Normaal gesproken fungeert deze kritische factor als een filter of barrière die informatie beoordeelt voordat het onderbewustzijn het opneemt. In een hypnotische toestand omzeil je deze barrière, waardoor aanvaardbare suggesties direct toegang krijgen tot het onderbewustzijn.

Dave Elman beschreef dit proces als het “omzeilen van de kritische factor”, een essentieel onderdeel van zijn benadering van hypnose. Door deze omzeiling accepteren en integreren mensen nieuwe, positieve ideeën en gedachten gemakkelijker. Dit vormt de kern van hypnotische verandering, waardoor hypnose een krachtig therapeutisch instrument wordt. Hiermee pak je ongewenste gedragspatronen of overtuigingen aan en vervang je ze door meer constructieve alternatieven.

Hypnose vergeleken met de werking van een computer

Hieronder leggen we de werking van hypnose uit aan de hand van de werking van een computer.

Als de mens wordt geboren heeft hij/zij de beschikking over een basis besturingssysteem waarmee allerlei voor het leven belangrijke functies meteen en voornamelijk automatisch worden uitgevoerd. Het jonge kind start een leerproces door de interactie met mensen en gebeurtenissen in de directe omgeving. Het neemt alle informatie direct op, zonder er kritisch en redenerend over na te denken.
In de analogie met een computer zou je kunnen zeggen dat de mensen en de omgeving de hersenen van het kind bewust en onbewust programmeren waardoor het op latere leeftijd bepaalde reacties en gedragingen gaat vertonen.

Firewall

Gedurende de groei naar jong volwassene zal een kind zelf een kritisch en redenerend vermogen gaan opbouwen. Dit kritisch en redenerend vermogen is voor een deel bepaald door de informatie die het kind op jongere leeftijd heeft vastgelegd. Dit kritisch en redenerend vermogen werkt als een firewall van een computer. Het bepaalt wat relevant is, wat niet, en welke informatie belangrijk is voor het onderbewuste. Het kritisch en redenerend vermogen vervult belangrijke functies voor ons. Deze ‘firewall’ beschermt bij gevaar en zal ons onderbewuste razendsnel aanzetten tot actie. Het geeft signalen aan het onderbewuste hoe we met emoties of gebeurtenissen in onze omgeving kunnen omgaan.

Firewall kan in de weg zitten

Deze zogenaamde ‘firewall’ kan ons ook tegenwerken. Als we bijvoorbeeld willen stoppen met roken, dan is het eerder aangeleerde ‘rookgedrag’ zo sterk in ons onderbewuste vastgelegd (geprogrammeerd) dat de signalen van onze wilskracht vrijwel niet of gedeeltelijk door onze ‘firewall’ heen dringen, waardoor het erg moeilijk is om rookgedrag blijvend te elimineren. Hier kan hypnose een belangrijke rol vervullen.

Wilskracht verliest het van het onderbewustzijn

Daar waar de wilskracht het aflegt tegen de macht van het onderbewuste, kan hypnose onze ‘firewall’, oftewel ons kritisch en redenerend vermogen, tijdelijk omzeilen. Hierdoor kunnen professionals directe suggesties aan het onderbewuste geven, wat bijvoorbeeld het willen roken permanent kan aanpakken.De kern van hypnose is dat het kritisch en redenerend vermogen tijdelijk wordt gepasseerd. Dit maakt het mogelijk dat aanvaardbare suggesties direct door het onderbewuste worden opgenomen.

Wat je allemaal kunt met hypnose

Hypnose is een veelzijdige techniek die op tal van manieren positief kan worden ingezet in verschillende facetten van de maatschappij. In de gezondheidszorg wordt hypnose vaak gebruikt voor pijnbestrijding. Bekijk ook ons artikel over  toepassingen van hypnose.

Medische hypnose

Medische hypnose kan helpen bij het beheersen van acute en chronische pijn, bijvoorbeeld bij operaties, tandheelkundige ingrepen of bij aandoeningen zoals fibromyalgie en migraine. Het kan ook bijdragen aan het verminderen van angst en stress, en het bevorderen van genezing en herstel na operaties.

Emotionele problemen

In de hypnotherapie biedt hypnose mogelijkheden om diepgewortelde trauma’s en emotionele problemen te behandelen, zoals angststoornissen, depressie en posttraumatische stressstoornis (PTSS). Je kunt hypnose gebruiken om zelfvertrouwen en motivatie te vergroten, wat nuttig is in onderwijs- en werksettings.

Onderwijs

Op het gebied van onderwijs kan hypnose worden ingezet om studieresultaten te verbeteren. Door de concentratie te verhogen, angst voor examens te verminderen en het geheugen te versterken, kunnen studenten effectiever leren en betere prestaties leveren. In de sportwereld kan hypnose atleten helpen hun prestaties te verbeteren door hun focus te versterken, zelfvertrouwen te vergroten en herstel na blessures te versnellen.

Bedrijfsleven

In het bedrijfsleven kan hypnose een waardevol hulpmiddel zijn om burn-out en depressie tegen te gaan. Het kan werknemers helpen beter om te gaan met stress, hun productiviteit te verhogen en een gezonde werk-privébalans te behouden. Bovendien gebruiken mensen hypnose om vaardigheden zoals spreken in het openbaar en het vergroten van charisma te verbeteren. Dit is vooral nuttig voor leiders en managers.

Showhypnose

Daarnaast passen entertainers hypnose toe in hypnoseshows, waarbij ze het publiek vermaken met demonstraties van de kracht van de menselijke geest. Kortom, hypnose biedt een breed scala aan toepassingen die positieve veranderingen kunnen teweegbrengen op zowel individueel als maatschappelijk niveau.

Wat gebeurt er in de hersenen tijdens hypnose

Bij het beantwoorden van de vraag “Wat is hypnose?” is het belangrijk om te kijken naar wat er in de hersenen gebeurt. Voor veel medische professionals bestaat hypnose niet zolang het niet eenduidig in de hersenen is aangetoond. Het onderzoek van Matos/Brügger, is eind 2023 gepubliceerd; het toont twee staten van hypnose aan.

Hypnose veroorzaakt een speciale toestand in de hersenen waarbij bepaalde hersengebieden anders gaan werken. fMRI-onderzoek laat zien dat hypnose veranderingen in hersenactiviteit en verbindingen tussen verschillende hersengebieden veroorzaakt. Deze veranderingen vinden plaats in de parieto-occipitale, temporale en occipitale cortex, die betrokken zijn bij visuele verwerking en ruimtelijke waarneming.

Tijdens hypnose ademen mensen vaak dieper en langzamer, wat wijst op diepe ontspanning. Dit helpt om een kalme en ontvankelijke staat te bereiken.

Specifieke hersengebieden, zoals de linker superieure temporale gyrus en het planum temporale, werken anders afhankelijk van de diepte van hypnose. Dit betekent dat diepere hypnotische toestanden leiden tot verschillende hersenactiviteitspatronen.

Deze veranderingen in de hersenen maken iemand meer ontvankelijk voor suggesties en zorgen voor een veranderde staat van bewustzijn. Dit helpt verklaren waarom hypnose effectief kan zijn voor therapie en andere toepassingen.

Bronnen:

• de Matos, N.M.P., Staempfli, P., Seifritz, E., Preller, K., & Bruegger, M. (2023). Investigating functional brain connectivity patterns associated with two hypnotic states. Frontiers in Human Neuroscience, 17:1286336. doi: 10.3389/fnhum.2023.1286336
• Landry, M., & Raz, A. (2015). Hypnosis and imaging of the living human brain. American Journal of Clinical Hypnosis, 57(3), 285-313.

Twee staten van hypnose aangetoond

Recent onderzoek door Matos et al. (2023) heeft aangetoond dat er twee verschillende staten van hypnose bestaan. Deze zijn de staat van somnambulisme en de Esdaile-staat, elk met unieke patronen van hersenconnectiviteit.

Onderzoekers gebruikten fMRI-technologie om vijftig ervaren deelnemers te onderzoeken. Ze vergeleken hun neurale en fysiologische reacties tijdens twee hypnotische staten.

Somnambulisme

De eerste staat, somnambulisme, kenmerkt zich door diepe mentale en fysieke ontspanning. De persoon kan nog steeds reageren op verbale suggesties en opdrachten.

Esdaile staat

De tweede, diepere staat, de Esdaile-staat, schorst tijd en oriëntatie en leidt vaak tot volledige anesthesie.

Het onderzoek toonde aan dat de functionele hersenconnectiviteit in deze twee staten aanzienlijk verschilt. Er zijn diepte-afhankelijke veranderingen in gebieden zoals de linker superieure temporale gyrus, het planum temporale en de cuneale cortex.

Deze bevindingen bieden nieuwe inzichten in hoe hypnose de hersenen beïnvloedt. Ze ondersteunen het idee dat hypnose een spectrum van verschillende diepten en intensiteiten is, niet één enkelvoudige staat. Dit heeft belangrijke implicaties voor de toepassing van hypnose in therapeutische settings. Verschillende problemen hebben mogelijk baat bij verschillende diepten van hypnose.

Bronnen:

• de Matos, N.M.P., Staempfli, P., Seifritz, E., Preller, K., & Bruegger, M. (2023). Investigating functional brain connectivity patterns associated with two hypnotic states. Frontiers in Human Neuroscience, 17:1286336. doi: 10.3389/fnhum.2023.1286336

Misvattingen over hypnose

Invloed van films

Veel mensen hebben misvattingen over hypnose, vaak gevoed door de manier waarop films, televisie en podiumvoorstellingen hypnose presenteren. Een van de meest voorkomende misvattingen is dat hypnose een vorm van slaap is. Hoewel de term “hypnose” is afgeleid van het Griekse woord “hypnos,” wat slaap betekent, is hypnose eigenlijk een toestand van verhoogde concentratie en focus, niet van slaap.

Controle houden

Een andere misvatting is dat iemand onder hypnose de controle volledig verliest en dingen doet tegen zijn wil. In werkelijkheid behoudt een gehypnotiseerde persoon altijd de controle over zijn acties. Hij kan op elk moment besluiten de hypnose te beëindigen. Hypnose werkt op basis van samenwerking en vrijwilligheid. Mensen wijzen suggesties die tegen hun ethiek of veiligheid ingaan meestal af.

Bovennatuurlijk

Veel mensen denken ook dat hypnose een magische of bovennatuurlijke kracht is. Dit is niet het geval; hypnose is een wetenschappelijk erkende methode die gebruik maakt van bekende psychologische principes om de geest te beïnvloeden. Het is geen truc of mysterie, maar een techniek die getrainde professionals kunnen aanleren en toepassen.

Blijven bewegen in hypnose

Daarnaast bestaat de misvatting dat mensen onder hypnose niet meer kunnen horen wat er om hen heen gebeurt of dat ze vast blijven zitten in hypnose. In werkelijkheid blijven gehypnotiseerde personen meestal bewust van hun omgeving en kunnen ze horen en reageren op geluiden. De kans dat iemand “vast” blijft zitten in hypnose is praktisch nihil; de persoon komt vanzelf weer uit de hypnotische toestand als de suggesties stoppen of als hij de hypnose zelf beëindigt.

Veiligheid van hypnose

Een getrainde en gekwalificeerde professional voert hypnose veilig en niet-invasief uit. Onderzoek en klinische praktijk hebben aangetoond dat hypnose een effectieve methode kan zijn voor het behandelen van diverse psychologische en fysieke aandoeningen, zoals angst, chronische pijn, en verslavingen. De American Psychological Association (APA) en andere professionele organisaties erkennen hypnose als een legitieme therapievorm.

Het risico op bijwerkingen is laag, en de meeste mensen ervaren hypnose als een ontspannende en aangename ervaring. Veel voorkomende zorgen, zoals de angst om “vast” te blijven in hypnose of de controle te verliezen, zijn ongegrond. Personen onder hypnose behouden altijd een mate van bewustzijn en kunnen op elk moment de hypnosesessie beëindigen als ze dat willen.

Is hypnose gevaarlijk?

De vraag of hypnose gevaarlijk is, of dat er ongewenste voorvallen plaatsvinden of bijeffecten zijn is natuurlijk van belang. Het vak van hypnotherapeut is een vrij beroep en het vak wordt op steeds meer plaatsen aangeboden. Onderzoek laat zien dat er in de regel weinig problemen zijn rondom het gebruik van hypnose. Hooguit: Het werkt niet. Dat kan verband houden met het feit dat de hypnotherapeut onvoldoende is opgeleid met alle fijne kneepjes van het vak.

Het kan ook verband houden met het feit dat de client niet goed de instructies opvolgt of teveel controle wil houden vanwege angst. Tijdens onze hypnoseopleiding leren we onze hypnotherapeuten om ook in deze gevallen de client zo goed mogelijk te begeleiden om tot het gewenste resultaat te komen. Lees over ongewenste voorvallen met hypnose ook het artikel over bijwerkingen van Hypnose.

Gevaren van showhypnose

Rondom showhypnose zien wij soms praktijken die wel risico’s met zich kunnen meebrengen. Je moet gewoon als stelregel nemen dat wat in het normale leven gevaarlijk is, is ook in hypnose gevaarlijk.

Bijvoorbeeld catalepsie, dat wil zeggen met hypnose de spieren zo stijf laten worden dat iemand betrekt op twee stoelen kan rusten. Deze staat van hypnose heeft ook een pijnverminderend effect. Stel je voor dat iemand een zwakke rug heeft en door de hypnose geeft de rug geen pijnsignaal af. Vanuit onze opleiding raden we het op deze manier toepassen van catalepsie compleet af.

Ongewenste voorvallen met hypnose tijdens onderzoek 0%

Er is onderzoek gedaan naar ongewenste voorvallen in verband met medische en psychologische interventies. Daarbij kwamen relatief weinig meldingen over de hoeveelheid van bijwerkingen in verband met hypnose. Het percentage ernstige ongewenste voorvallen dat waarschijnlijk aan hypnose was toe te schrijven bleek 0%. Het onderzoek is via deze link na te lezen.

Hypnose en hypnotherapie in de praktijk

Wat zien wij in de praktijk. Wat tijdens een hypnosesessie kan gebeuren is dat oude en onverwerkte emoties omhoog komen, soms was de cliënt zich niet eens bewust van de negatieve ervaring uit het verleden en komt dat tijdens een sessie naar de oppervlakte. Dan is het van belang dat dit met de juiste procedures wordt behandeld.

Met name regressietherapie en partstherapie zijn bijzonder effectief  in het oplossen van oude negatieve emoties. Mocht de omhoogkomende emotie niet juist behandeld worden, dan kan de client last hebben van sterke emotionele gevoelens. Dat is dan niet veroorzaakt door de behandelende hypnotherapeut, maar is wel blootgelegd. Mocht dat het geval zijn, dan is het van belang om dit door een goed opgeleide hypnotherapeut te laten behandelen.

Veelgestelde vragen (FAQ) over hypnose